Hỏi:

-Bị đau lưng thì có phải lúc nào cũng cần phải chụp hình không? Có người bảo tôi là chụp hình nhiều không tốt, vì chiếu tia phóng xạ vào người càng ít thì càng tốt. Có người nói là phải chụp thì mới biết rõ được tại sao đau lưng. Thật ra, khi nào thì cần chụp, và chụp như thế nào?

-Bác sĩ có cho biết là có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể gây ra đau lưng. Vậy làm sao để biết là mình đang bị đau lưng do nguyên nhân nào?

-Có cách nào trị đau lưng vừa ít tốn tiền, ít tác dụng phụ, và không phải mổ xẻ không? Khi nào thì cần đi bác sĩ, khi nào thì có thể tự chữa? 

Đáp:

Đại đa số các cơn đau lưng sẽ tự khỏi một cách tự nhiên hoặc với những bài tập đơn giản tự làm ở nhà. Mặt khác, đau lưng cũng có thể là biểu hiện của một tình trạng nguy hiểm, không nên ỷ y, và cần gặp bác sĩ càng sớm càng tốt.

Đánh giá đau lưng bằng cách nào? 

Dấu hiệu của các tình trạng nguy hiểm này là:

-Đau liên tục, không giảm bớt ngay cả khi đi ngủ, khi nằm xuống, có thể là dấu hiệu của gãy xương (những người bị loãng xương có thể bị gãy xẹp xương sống ngay cả khi không bị các chấn thương nào rõ rệt), nhiễm trùng hay u bướu, ung thư. Các đầu mối khác khiến ta nghĩ đến ung thư có thể là tiền sử đã bị ung thư, bị sụt cân không giải thích được, đau kéo dài hơn một tháng không cải thiện được với điều trị thông thường.

-Yếu của một hay cả hai chân và các rối loạn khi đi tiêu, tiểu và sinh hoạt tình dục, có thể là các dấu hiệu của tổn thương bó thần kinh ở phần cuối cột sống (cauda equine syndrome).

-Những người bị suy giảm miễn dịch, chích xì ke ma túy, bị chấn thương cột sống do tai nạn hay té ngã, cần được chẩn đoán xem có bị nhiễm trùng hay gãy xương không.

-Đau lan xuống cẳng chân và bàn chân, đặc biệt là nếu đi kèm với sự yếu đi của chân, rất có thể là triệu chứng của thoát vị đĩa sống.

Chỉ cần có một trong các triệu chứng kể trên, ta nên đi gặp bác sĩ càng sớm càng tốt. Ngay cả không có các triệu chứng kể trên nhưng nếu bị đau mà không hết với các điều trị đơn giản tại nhà ta cũng nên đi thăm bác sĩ.

Thường thường, sự mô tả một cách chi tiết triệu chứng đau và sự thăm khám của bác sĩ là cách đem lại nhiều thông tin nhất cho một chẩn đoán. Chỉ trong một số ít trường hợp ta mới cần đi chụp X quang hay MRI.

Nhiều người thường cho rằng hễ đau lưng là cần chụp phim để xác định nguyên nhân. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy các phim X quang (plain x-rays) thường không có ích trong đa số các trường hợp đau lưng. Các phim này không thể cho thấy các thoát vị đĩa sống hay hẹp ống sống.

Phim X quang có thể có ích ở các bệnh nhân mà triệu chứng gợi ý các nguyên nhân gãy xương, nhiễm trùng hay u bướu, đây là các nguyên nhân hiếm gặp của chứng đau lưng. Phim X quang thường cho thấy gai cột sống, nhưng đây lại là điều bình thường ở người lớn tuổi và không có liên quan đến sự trầm trọng của bệnh hay mức độ đau đớn của bệnh nhân.

Các xét nghiệm rất mắc tiền như MRI có thể cho thấy rõ hơn cấu trúc của xương sống. Các thông tin này có thể có ích nếu ta nghĩ đến phẫu thuật hay các nguy nhân trầm trọng được nghĩ đến, tuy nhiên với đa số trường hợp đau lưng thông thường, đây là điều không cần thiết.

Dù MRI có thể cho thấy sự lồi ra của các đĩa sống một cách rõ ràng, nhiều người có đĩa sống bị lồi ra mà không bị đau, do đó, khó có thể nói được sự lồi ra của điã sống có phải là nguyên nhân của đau hay không.

Như đã nói trên, sự thăm khám cẩn thận và khai bệnh tỉ mỉ của ta có thể đem lại nhiều thông tin hữu ích hơn.

Trị đau lưng bằng cách nào? 

Trừ khi đau lưng do một tình trạng trầm trọng gây ra, triệu chứng đau thường hồi phục nhanh chóng, ngay cả nếu ta có bị tê tê như là do thần kinh (vì cơ thể có thể tự giải tỏa bớt áp lực trên thần kinh ở chỗ đĩa sống bị lồi.

Ta thường có thể làm được nhiều điều bổ ích để góp phần giảm bớt cơn đau:

-Tìm một tư thế thích hợp giúp giảm đau. Đó có thể nằm trên giường với nệm cứng vừa vừa (chứ đừng cứng quá) với đầu gối cong lại, hoặc ngồi tựa vào lưng ghế, hoặc bất cứ tư thế nào mà ta thấy có thể làm bớt đau.

-Nếu khi đi làm, ta có thể giữ được các tư thế đó, ta có thể tiếp tục đi làm. Nếu không, có thể ta sẽ cần phải nghỉ vài ngày. Một số nghiên cứu cho thấy với chứng đau lưng không trầm trọng, nghỉ làm lâu quá thường làm cho triệu chứng đau lâu hết hơn.

-Tránh khiêng nặng hoặc các cử động đột ngột, khó khăn.

-Dùng các thuốc giảm đau thường dùng như aspirin, acetaminophen (Tylenol), ibuprofen (Motrin), naproxen (Aleve) nếu cần. Cần chú ý là cách hiệu quả nhất là khi cần uống thì uống đều đặn và đúng liều vài ngày, chứ không phải chờ đến khi đau quá mới uống. Vì chờ đau mới uống thì đã bị đau rồi, hơn nữa, thuốc ngoài tác dụng giảm đau còn có tác dụng giảm viêm (ibuprofen, naproxen), mà viêm chính là nguyên nhân của đau, uống đều đặn, đúng liều mới có thể phát huy tác dụng giảm viêm của thuốc.

Các thuốc giảm đau thông thường kể trên dùng với liều thường dùng (có ghi trên nhãn thuốc) trong thời gian ngắn (một vài tuần) thường rất an toàn.

Cần chú ý là nếu bị bệnh gan thì cần hỏi bác sĩ trước khi dùng Tylenol, và khi dùng thuốc thì đừng uống rượu (trước và sau khi dùng). Những người bị bệnh bao tử thì nên tránh Aspirin, Motrin hay Aleve; nếu không bị bao tử cũng nên uống các thuốc này lúc bụng no.

Trái với nhiều người lầm tưởng, Tylenol không làm đau bao tử, và thuốc có hiệu Tylenol hay thuốc chế theo công thức acetaminophen, APAP… thường cũng có tác dụng không khác nhau bao nhiêu.

Các thuốc mạnh hơn có chứa thuốc phiện như Tylenol số 3, Vicodin… hiếm khi cần thiết.

Thân mến

(714) 531-7930
[email protected]

Mục này chỉ nhằm giải đáp các thắc mắc về sức khỏe có tính cách tổng quát. Với các vấn đề cụ thể, chi tiết của từng bệnh nhân, xin liên lạc với bác sĩ để được thăm khám trực tiếp.

Nhiều thông tin thiết thực và bổ ích khác về sức khỏe cũng được phát trên “Radio Chuyện Sáng Chủ Nhật” ở vùng Orange County, California, vào mỗi sáng Chủ Nhật từ 6 giờ đến 9 giờ, trong chương trình “Câu Chuyện Sức Khỏe Sáng Chủ Nhật.” Nhiều thông tin sức khỏe bổ ích khác cũng có thể tìm thấy trên các website www.nguyentranhoang.com và www.radiochuyensangchunhat.com.

Khí dùng trong Y Khoa Đông Phương để chỉ khí lực, sức sống của con người, liên quan tới năng lượng trong Tây phương, lẫn Đông phương thường dùng ngày nay. Từ đây chúng ta giải thích khí theo ý nghĩ và thực thể của năng lượng trong y khoa.

Lúc ta đốt cháy nhiên liệu để làm động cơ chuyển động là nhờ sự đốt cháy nhiên liệu tạo nên năng lượng. Nhờ năng lượng mà tàu chạy trên mặt nước, máy bay bay trên không và xe hơi chạy trên mặt đất.

Sinh hoạt của chúng sinh nói chung, của con người nói riêng cũng cần tới năng lượng.

Tuy nhiên năng lượng của sự sống không do nhiên liệu tác động như động cơ nổ mà do thức ăn được oxy hóa. Thức ăn là nhiên liệu của sinh vật, oxy hóa thức ăn để tạo năng lượng trong sinh vật tương đương với sự đốt cháy nhiên liệu để tạo năng lượng trong các động cơ.

Năng lượng cần thiết cho mọi sinh hoạt của cơ thể, từ thể xác đến tinh thần, từ các tế bào đến các mô, các cơ quan đều cần đến năng lượng.

Thí dụ, sự chuyển khí hay năng lượng từ sự chuyển hóa các vi tinh bào nó di động trong giữa các tế bào và giữa các tạng phủ. Những năng lượng này có khuynh hướng di động trong mô hình tương đối thường xuyên với một năng lượng bình thường. Bệnh sẽ xảy ra nếu hướng di chuyển bất thường và khi năng lượng quá yếu hoặc quá mạnh.

Nguồn gốc năng lượng sinh vật 

Nguồn gốc năng lượng sinh vật là thức ăn. Có ba loại thức ăn chính là tinh bột, chất đạm và chất mỡ. Mỗi thức ăn đều có nhiệm vụ riêng đối với sự biến dưỡng của cơ thể. Tuy nhiên, mọi thức ăn đều có thể biến thành năng lượng để được sử dụng trong sự biến dưỡng.

Khi ăn tinh bột như gạo, bột mì, đường, thịt, cá, mỡ… vào dạ dày, những đồ ăn đó nằm ở dạng thô. Trải qua nhiều giai đoạn tiêu hóa, nhờ các loại phân hóa tố, tinh bột biến thành đường, mỡ biến thành chất béo, thịt trở thành chất đạm, là những chất ở dạng phân tử nhỏ, được hấp thụ qua ruột đi vào máu dẫn tới nơi sử dụng, hoặc dự trữ ở trong các tế bào gan.

Với vấn đề tạo năng lượng, 99% chất đường được hấp thụ vào cơ thể đều được sử dụng vào việc tạo năng lượng, ngoài nhiệm vụ khác, một phần được sử dụng vào việc sản xuất năng lượng khi cần thiết.

Các loại khí 

Y Khoa Đông Phương gọi chung năng lượng là khí và chia ra làm nhiều loại khí như:

-Tạng phủ khí. Nhiệm vụ chính của từng tạng phủ cũng được tạng phủ khí phân phối và săn sóc. Mỗi tạng phủ đều nhận những loại khí riêng, có những hoạt động và tính chất riêng của từng tạng phủ đó. Khi Y Khoa Đông Phương nói tới tâm khí hay phế khí, phần căn bản của khí giống nhau, nhưng sự hoạt động và liên hệ với tâm thì khác biệt trong sự hoạt động khi liên hệ với phế khí. Tâm và phế điều động khác nhau phụ thuộc vào tính chất của khí.

Thí dụ, phế khí liên quan với khí chính trong cơ thể con người. Tỳ khí liên quan tới khí ở trung tiêu và liên quan tới bao tử khí do sự tiêu hóa thức ăn mà có, thận khí được xác định là cấu tạo do tiên thiên khí, sản xuất tinh.

Y Khoa Đông Phương nhìn các tạng phủ trong cơ thể con người như một bức tranh, thường lấy biểu tượng là bức tranh thủy mạc, có núi, có sông lượn quanh, có cây cối xanh tươi, hài hòa và sống động. Nhìn vào bức tranh này, chúng ta thấy có một đời sống êm đềm, trật tự và an vui không bệnh hoạn. Đối chiếu với con người, thì y lý cũng đặt trên nền tạng đó và nhận biết những tạng phủ làm việc hợp nhất với nhau và cùng một nền tảng căn bản. Công việc chính của những tạng phủ này là duy trì sự hoạt động như tồn trữ, chuyển hóa, tiêu thụ, lên xuống và vào ra trong sự hài hòa, và nhờ đó cơ thể mạnh khỏe và quân bình.

Khái niêm về mạnh khỏe rất giản dị. Y Khoa Đông Phương không coi mạnh khỏe như sự đo lường thông thường trong các phương pháp chữa trị khác. Sức khỏe không phải số lượng mang vào như hóa chất trong máu và nước tiểu…

Đối với y khoa hiện tại, sức khỏe được phân tích tùy thuộc vào bệnh tật, điều này rất phức tạp, cũng như xây một lâu đài cần phải đầy đủ những vật liệu.

Sức khỏe đối với Y Khoa Đông Phương là sự quân bình và không có dấu hiệu nào bất thường. Ý niệm về tạo hóa (hay đạo là con đường quân bình và hài hòa). Cái điều này có thể nói tới nhưng không phải là tạo hóa, mà là dược liệu. Sự hài hòa rất đơn giản và bình thường, điều này nói lên sự đầy đủ.

-Dinh dưỡng khí. Khí này không ở một chỗ, mà di chuyển theo huyết. Di chuyển theo hai loại chính: dinh dưỡng khí di chuyển trong kinh lạc và huyết quản, vệ khí di chuyển giữa da và thịt trong mô dưới da.

Con người nhận khí từ thức ăn, khí vào bao tử, chuyển lên phế và vào ngũ tạng và lục phủ, và nhờ vậy chúng có thể nhận được khí. Thanh khí của đổ ăn gọi là dinh dưỡng khí, phần ít thanh khí gọi là vệ khí. Dinh dưỡng khí ở giữa kinh lạc và huyết quản, và vệ khí thì ở ngoài chúng.

Dinh dưỡng khí di động trong huyết quản, nó hoạt động giúp chuyển hóa những thức ăn thành những thanh khí đi nuôi dưỡng cơ thể.

-Vệ khí (hệ miễn nhiễm). Đây là một loại khí có trách nhiệm bảo vệ và chống lại tà khí hay những vi trùng, vi khuẩn từ ngoài tấn công vào cơ thể, phần lớn là dương khí trong cơ thể con người. Nó di chuyển từ ngực, trung tiêu và di động giữa da và bắp thịt. Khí này điều hòa hạch mồ hôi, các lỗ chân lông, giữ cho da tươi nhuận, bảo vệ da và tóc.

Vệ khí còn hỗ trợ cho hậu thiên khí, và cũng giống như hậu thiên khí, vệ khí được thành lập do tiêu hóa thức ăn và uống trong dạ dày (vị), lá lách (tỳ) và phân phối chúng tới những phần tận cùng của cơ thể. Trong khí hậu thiên, khí được thanh lọc từ những phần tử thanh nhất, còn vệ khí là những phần tử còn thô kệch do tiêu hóa sản xuất, bởi vì những phần tử này chưa được mịn màng, và do đó nó không thể thẩm thấu vào kinh lạc, nhưng nó có thể lưu động dưới da.

Vệ khí là một loại khí rất mạnh mẽ của đồ ăn và thức uống, nó trơn trượt, sắc bén, trôi nổi, cấp thiết. Nó không thể vào kinh lạc và mạch lạc nhưng có thể di động giữa da và thịt, bốc thành hơi nước trong hoành cách mô và tỏa ra khắp ngực và bụng.

Vệ khí làm ấm và tươi nhuận phần dưới da, điều động lỗ chân lông đóng mở, nuôi vùng giữa da và thịt. Nhưng trách nhiệm quan trọng nhất của nó là bảo vệ cơ thể khi tà khí tấn công từ bên ngoài vào. Thí dụ, phong hàn xâm nhập cơ thể, nó sẽ gặp sự chống đối bằng cách vệ khí tạo ra sự ấm áp và đưa tới hiện tượng bị nóng đầu, mồ hôi sẽ ra và sốt sẽ giảm, sự xâm nhập bị đẩy lui. Còn nếu sự xâm nhập thành công, bệnh nhân sẽ là nạn nhân của bệnh tật.

Khi vệ khí yếu thấm vào dưới da, kinh lạc sẽ trở nên trống rỗng, di chuyển của đồ ăn bị trở ngại, bất thường, da và thịt không còn được nuôi dưỡng, bệnh nhân có thể trở nên đau khổ về đau nhức.

Ngày nay, nhờ sự phát triển của khoa học, có nhiều thành phần góp vào sự hoạt động hệ thống miễn nhiễm của con người. Những thành phần chính là da, màng nhầy, tủy xương, bạch huyết và tuyến giáp trạng. Những phần tử này là hệ thống màng lưới bảo vệ cơ thể chống những tà khí từ ngoài xâm nhập vào.

Thành trì đầu tiên chống lại bệnh tật và nhiễm độc là da, màng nhầy của hệ thống hô hấp, nó là cái bẫy những phần tử độc hại trước khi chúng có thể xâm nhập cơ thể. Sự bảo vệ này như một bức tường bảo vệ và quân bình bên trong hệ thống miễn nhiễm.

Thành trì thứ hai là quản lý những phần tử vi ti trong cơ thể, nơi đây hệ miễn nhiễm sẽ tìm ra và tiêu diệt những phần tử xâm nhập.

Thành trì thứ ba bảo vệ là hệ thống bạch huyết, có nhiệm vụ quét sạch máu và hạch để nó có thể di chuyển trong cơ thể và loại bỏ những độc hại trước khi chúng có cơ hội gia tăng hoạt động. (Bác Sĩ Đặng Trần Hào)